GÜMRÜK REJİM BEYANLARINDA GÜMRÜK MÜŞAVİRİNİN BİZZAT BULUNMA ZORUNLULUĞU
(Vasıfsız çalışanlarla yapılan işlemlerin yarattığı istismar ve hukuki sonuçlar)
GÜMRÜK PERSONELİ BU KONUDA ÇOK İYİ DÜŞÜNMELİ,BU AŞAMALARDA YAPILAN HATALARIN TELAFİSİ BULUNMAMAKTADIR
KANUN – YÖNETMELİK – TEBLİĞ – TASARRUFLU YAZILAR ÇERÇEVESİNDE RAPOR
1. KONUNUN ÖZET
Eşyanın ilk kontrolünde VASIFSIZ personel gönderiyor”, kendisi gelmiyor veya kendi şirketi ile iltisaklı olmayan iş takipçisi göndermekte
Dolayısı ile eşyanın olumsuzluğa 5607 sayılı kanun çerçevesinde yapılan işlemlerden kurtulmaya çalışmakta tüm hukuka aykırılıklar Gümrük personeline kalmaktadır.
Antrepo/liman sahasında memurlar ile eşyanın birebir kontrolüne müşavir bizzat katılmıyor.
Bu sebeple yanlış tarife, kıymet, menşe, belge eksikliği, transit suistimali, antrepo manipülasyonu sık yaşanıyor.
Soru: Müşavir eşyanın ilk fiziki kontrolünde bizzat bulunmak zorunda mı?
Cevap:
Evet — mevzuat bunu doğrudan veya dolaylı şekilde ZORUNLU kılıyor.
Aşağıda bunun tüm hukuki dayanakları açıklanmıştır.
2. KANUN DÜZEYİ (4458 sayılı Kanun)
2.1. Madde 5 – Dolaylı Temsil
Gümrük müşaviri mükellefin tüm gümrük işlemlerini “dolaylı temsil” yoluyla yürütür.
Bu temsil şunu gerektirir:
Bizzat işlem yapma,
Bizzat beyanın sonuçlarını üstlenme,
Bizzat eşyanın ilk kontrolünde hazır bulunma.
Temsil görevi devredilemez.
Müşavirin çalışanına veya stajyerine devri hukuken geçersizdir.
2.2. Madde 181 – Beyannameyi imzalayanın sorumluluğu
Kanun açık:
> “Beyanın doğruluğundan beyanı imzalayan ve temsil eden kişi sorumludur.”
Yani müşavir beyannameyi imzalıyorsa:
Eşya kontrolünde bulunmak,
Belgeleri kontrol etmek,
Rejimin gereklerini yerine getirmek,
kendisinin sorumluluğundadır.
Başkasının sahaya gönderilmesi, sorumluluktan kaçma sayılır.
Bu durum istismar niteliğindedir.
3. GÜMRÜK YÖNETMELİĞİ DÜZEYİ (MADDE 561–577)
3.1. Md. 563 — Gümrük müşavirinin görevleri
Diyor ki:
> “Gümrük müşaviri, üstlendiği işlerin mevzuata uygunluğunu bizzat sağlamakla yükümlüdür.”
Bu şu anlama gelir:
Beyanname sahibinin temsilcisi olarak eşyanın teslim, tespit ve kontrol aşamalarında fiilen bulunmalıdır.
3.2. Md. 573 — Tespit Yetkisi
Müşavir “tespit” yapabilen kişidir.
Tespit şunları içerir:
Eşyanın durumu
Miktarı
Cinsi
Ambalajı
Fiziki inceleme
Yani müşavir kendi görmediği, başkasının baktığı bir eşya hakkında tespit raporu düzenleyemez, beyanname veremez.
Bu yönetmelik maddesi fiilen “BİZZAT BULUNMA ZORUNLULUĞU” getirir.
4. TEBLİĞ HÜKÜMLERİ (Gümrük Müşavirliği Tebliği Seri No: 2, 3, 4)
4.1. Tespit Raporu Tebliği
Tebliğ açıkça belirtir:
> “Tespit müşterek sorumluluk gerektirir. Tespiti yapan kişi eşyanın fiili muayenesine katılmış sayılır.”
Bu ne demek?
Temsil ettiği rejim için müşavirin fiilen muayenede olması gerekir.
Çalışan göndererek tespit yapılamaz.
“Vasıfsız çalışan” tarafından yapılan tespit hukuken yok hükmündedir.
KANUN AÇIKTIR EŞYAYI MUAYENEDE GÖREVLİ GÜMRÜK PERSONELİNİN YAPTIĞI İŞLEMLER YOK HÜKMÜNDEDİR
MÜŞAVİR İLE BERABER DEĞİL SENİZ HER HANGİ BİR OLUMSUZLUKTA MÜŞAVİR TÜM SUÇLAMAYI REDDEDİP SORUMLULUĞU GÜMRÜK PERSONELİNE YIKACAKTIR Kİ SAYISIZ ÖRNEKLER VARDIR
5. TASARRUFLU YAZILAR VE BAKANLIK TALİMATLARI
Ticaret Bakanlığı, özellikle son 10 yılda müşavirlik istismarlarını önlemek için çok sayıda talimat yayınlamıştır:
5.1. Riskli Eşya Talimatları
Muayene sırasında müşavirlerin “çalışan göndererek” tespit yaptırması YASAKLANMIŞTIR.
5.2. Antrepo İşlemleri Talimatları
Antrepoda yapılan sayım, elleçleme ve giriş–çıkış işlemlerinde müşavirin “sahada bizzat bulunması” istenmiştir.
5.3. TAREKS-Kontrol Talimatları
Ürün güvenliği kontrollerinde müşavirin “fiili denetime iştirak etmesi” zorunludur.
Bu tasarruflu yazılarda ortak vurgu:
> Müşavir kendi adına çalışan vasıfsız personeli göndererek işlem yapamaz.
6. UYGULAMADAKİ İSTİSMARLAR
Aşağıdaki suistimaller şu anda tüm Türkiye’de yaşanmaktadır:
Şirket çalışanı eşya kontrolüne gidiyor; müşavir hiç görünmüyor.
Antrepo giriş-çıkış işlemleri “vasıfsız personel” ile yürütülüyor.
(Hukuk marifeti ile genel a tipi gümrüklü antrepoların belli tarih skalası içindeki kayıtların incelenmesi
Antrepolarda müşavir siz yapılan işlemlerin tespiti yoluna gidecektir.)
Muayene memuruyla karşılıklı sorumluluk oluşturan tespit işlemleri “çalışan tarafından” yapılıyor.
Müşavirler sadece imza atıp sahaya hiç inmeden yüzlerce beyanname yönetiyor.
“Kargo şirketi olmakla müşavirlik karışıyor” = en büyük çıkmaz.
Bu durumun doğurduğu sonuçlar:
❗ Yanlış tarife
❗ Düşük kıymet beyanı
❗ Menşe hileleri
❗ Antrepo manipülasyonu
❗ Gümrük vergilerinde ciddi kayıp
❗ Kamu görevlisinin omzunda gereksiz risk yükü
❗ Gümrük idaresinde güvenlik zaafı
7. HUKUKİ DEĞERLENDİRME
7.1. Müşavirin Bizzat Kontrole Katılmaması
Bu durum hukuka aykırıdır çünkü:
1. Temsil yetkisi devredilemez (Kanun md.5).
2. “Bizzat sağlama” yükümlülüğüne aykırıdır (Yönetmelik md. 563).
3. Tespit fiilen yapılmamıştır (Yönetmelik md. 573).
4. Tebliğ hükümleri ihlal edilmiştir.
5. Tasarruflu yazılara aykırıdır.
Bu nedenle doğabilecek cezalar:
Kaçakçılık fiili oluşursa iştirak
Yanlış beyandan doğan cezalar
Tespit raporunun hükümsüz sayılması
Ruhsat iptali / askıya alma
İdari para cezaları
Müşteri firmaya doğan zararın tazmini
8. GÜM-SEN SENDİKAL YORUMU
Gümrük personeli bugün ciddi bir risk transferi ile karşı karşıya:
Beyannameyi müşavir imzalıyor,
Kontrole vasıfsız eleman gidiyor,
Tespiti memur yapıyor,
Yanlışlık olduğunda tüm sorumluluk memurun üzerine yıkılıyor.
Bu sistem:
❗ Kamu otoritesini zayıflatıyor
❗ Gümrük memurunu istismar ediyor
❗ Müşavir-memur sorumluluk ayrımını muğlaklaştırıyor
❗ Mali kayıp doğuruyor
❗ Kaçakçılık risklerini artırıyor
9. ÖNERİLER
9.1. Mevzuata Eklenmesi Gereken Açık Hüküm
“Gümrük müşaviri, tespit gerektiren gümrük rejimi beyanlarında eşyanın ilk kontrolünde FİİLEN bulunmak zorundadır.”
9.2. Çalışan Gönderme Yasağı
“Müşavirin temsil görevini üçüncü kişilere devretmesi yasaktır; tespit çalışan aracılığıyla yapılamaz.”
9.3. Antrepo ve liman girişlerinde “yoklama tutanağı”
Müşavirin orada olduğuna dair imza alınmalı.
9.4. Gümrük personelinin sorumluluğunun sınırlandırılması
Memurun görevi:
Fiziki muayene
Uygunluk kontrolü
Müşavir siz yapılan işlemler yok hükmündedir
İşlem yapanlar 1 ci elden sorumludur
10. SONUÇ
Mevzuat, doğrudan “müşavir bizzat bulunur” ibaresini yazmasa da Kanun–Yönetmelik–Tebliğ–Talimatlar bir arada yorumlandığında ortaya çıkan hüküm şudur:
**Gümrük müşaviri, temsil ettiği rejimlerde eşyanın ilk fiziki kontrolünde bizzat bulunmak zorundadır.
Bu görev çalışanlarına devredilemez.
Çalışanla yapılan işlemler hukuken eksik, teknik olarak geçersizdir.**
SENDİKA TARAFINDAN
Tüm Gümrüklerde konu takip edilmektedir.
SELAMİ ÖZDEDE
GÜMRÜK ÇALIŞANLARI SENDİKASI
GENEL BAŞKANI